عَرفْتُ اللّه سُبحانَهُ بفَسْخِ العَزائمِ، و حَلِّ العُقودِ، و نَقْضِ الهِمَمِ
من خداوند سبحان را به درهم شکستن عزم‌ها و فرو ریختن تصمیم‌ها و برهم خوردن اراده‌ها و خواست‌ها شناختم.
امام علی (ع)
در این که درد، غم، از دست دادن، شکست، ناامیدی، ضعف و کاستی‌های بشر، ایمانش را به خداوند سبحان - آن کمال مطلق و قادر متعادل - بیشتر می‌کند، نشانه‌هایی است برای آنان که می‌اندیشند.
- از امیرالمومنین می خواندم که:
«از کسانى مباش که بدون عمل صالح به آخرت امیدوار است، و توبه را با آرزوهاى دراز به تاخیر مى اندازد،»
- چشم!
«در دنیا چونان زاهدان سخن مى گوید، اما در رفتار همانند دنیاپرستان است،»
- ای وای از این آدمها! ... واقعاً چقدر بد است که آدمی رفتار و گفتارش اینقدر با هم تفاوت داشته باشد.
«اگر نعمتها به او برسد سیر نمى شود، و در محرومیت قناعت ندارد، از آنچه به او رسید شکرگزار نیست، و از آنچه مانده زیاده طلب است،»
- خدا ان شاء الله همه را به راه راست هدایت کند.
«پرهیز مى دهد اما خود پروا ندارد، به فرمانبردارى امر مى کند اما خود فرمان نمى برد،»
- اممم ... بـَــله!
«نیکوکاران را دوست دارد، اما رفتارشان را ندارد، گناهکاران را دشمن دارد اما خود یکى از گناهکاران است،»
- البته دوست داشتن نیکوکاران و دشمن داشتن گناهکاران که کار خوبیست، ولی خب این هم نکته مهمی ست.
«و با گناهان فراوان مرگ را دوست نمى دارد، اما در آنچه که مرگ را ناخوشایند ساخت پافشارى دارد،»
- والا من که نفهمیدم منظور حضرت چی بود در این کلام! ... البته بعید می دانم که شامل حال بنده بشود.
«اگر بیمار شود پشیمان مى شود، و اگر تندرست باشد سرگرم خوشگذرانیهاست. در سلامت مغرور و در گرفتارى ناامید است اگر مصیبتى به او رسد به زارى خدا را مى خواند اگر به گشایش دست یافت مغرورانه از خدا روى برمى گرداند،»
- خب البته باید به این نکته هم توجه داشت که هیچ کس کامل نیست؛ بالاخره آدمی بعضاً ضعف ها و کاستی هایی هم دارد.
«نفس به نیروى گمان ناروا بر او چیرگى دارد، و او با قدرت یقین بر نفس چیره نمى گردد،»
- نچ نچ نچ نچ نچ!
«براى دیگران که گناهى کمتر از او دارند نگران است و بیش از آنچه که عمل کرده امیدوار است، اگر بى نیاز گردد مست و مغرور شود، و اگر تهیدست گردد، مایوس و سست شود.»
- آقا چرا اینطوری نگاه می کنید؟! ... منظور حضرت کفار و مشرکین و منافقین و غیرهم بوده.
«چون کار کند در آن کوتاهى ورزد، و چون چیزى خواهد زیاده روى نماید، چون در برابر شهوت قرار گیرد گناه را برگزیده، توبه را به تاخیر اندازد، و چون رنجى به او رسد از راه ملت اسلام دورى گزیند،»
- ای بابا ... حضرت هم یک مقداری زیادی سخت گرفتند به نظرم!
«عبرت آموزى را طرح مى کند اما خود عبرت نمى گیرد، در پند دادن مبالغه مى کند اما خود پندپذیر نمى باشد، سخن بسیار مى گوید، اما کردار خوب او اندک است.»
- ...
«براى دنیا زودگذر تلاش و رقابت دارد اما براى آخرت جاویدان آسان مى گذرد، سود را زیان، و زیان را سود مى پندارد، از مرگ هراسناک است اما فرصت را از دست مى دهد،»
- فرصت ها هم یک مقداری زود می گذرند خب!
«گناه دیگرى را بزرگ مى شمارد، اما گناهان بزرگ خود را کوچک مى پندارد، طاعت دیگران را کوچک و طاعت خود را بزرگ مى داند، مردم را سرزنش مى کند، اما خود را نکوهش نکرده با خود ریاکارانه برخورد مى کند،»
- ...
«خوشگذرانى با سرمایه داران را بیشتر از یاد خدا با مستمندان دوست دارد،»
- امممم ...
«به نفع خود بر زیان دیگران حکم مى کند اما هرگز به نفع دیگران بر زیان خود حکم نخواهد کرد، دیگران را هدایت اما خود را گمراه مى کند، دیگران از او اطاعت مى کنند، و او مخالفت مى ورزد، حق خود را به تمام مى گیرد اما حق دیگران را به کمال نمى دهد، از غیر خــــــدا مى ترسد اما از پروردگار خود نمى ترسد.»
هیچ کاری هم که نکنی، کلی هم که سالم زندگی کنی، بالاخره ویروسی، میکروبی، باکتری ای، انگلی، چیزی از ناکجاآباد پیدایش می شود و همینطور بی خبر می چسبد بهت و دست بردار هم نیست. کاری هم ندارد که تو فردا قرار است یک ساعت تمام، جلوی یک جمع مثلاً دویست نفره، با این بینی مالامال خودت را مسخره کنی. یا اصلاً این نکته را در نظر نمی گیرد که با این سرفه های لاینقطع، نه خودت چیزی از این فیلم می فهمی و نه می گذاری آدم های ردیف جلویی و عقبی صدای خسته فلان بازیگر معروف را بشنوند. شاید کمی بی ملاحظه به نظر برسد، اما هیچ وقت نشده که به خودش زحمت بدهد و هماهنگ کند و لابلای این برنامه های فشرده روزانه، لااقل یک آخر هفته را برای تخت نشین کردنت انتخاب کند. همینطور زِرت - باور کن همینطوری! - می آید و تو می شوی مریض و او می شود مرض!
لازم نیست که خیلی مرض پیچیده ای باشد؛ البته آن پیچیده هایش هم کارایی خاص خودشان را دارند، اما همین مرض های ساده یک وقت هایی اثرشان بیشتر است. این که هر کاری می کنی، جریان آب از دماغت همچنان به قوت خودش باقی ست، این که در مقابل این کم ارزش ترین مایعِ لزِجِ احمقانه هیچ کاری از دستت برنمی آید و زیاد هم که تلاش کنی با یک قلقلک خفیف و عطسه پشت بندش حالت را جا می آورد، خیلی حرف با خودش دارد. یا تصور کن یک لحظه کف پایت شروع کند به خاریدن - یا در واقع تو شروع کنی به خاریدن کف پایت؛ که این البته در واکنش به این است که کف پایت خاریدن را شروع کرده است! - و همینطور برای خودش بخارد و تو بخاری و او بخارد همچنان و خیلی هم پیگیر بخارد؛ بالاخره خارش است دیگر؛ این همه دبدبه و کبکبه تو هم اصلاً سرش نمی شود. (بماند که من خودم هم کوچکترین حسی در مورد معنای این دو واژه ندارم!) و آن وقت تو می مانی و خارشی که تمام دبدبه و کبکبه ات هم کاری برایش نمی تواند بکند.
دقیقاً در همین آخرین نقطه کلافگی، نقطه تسلیم در برابر آب دماغ، یا عطسه های وقفه، یا تب و لرزهای چند ریشتری، یا هر نقطه ای که بی چارگی ات به اوج خودش می رسد، اصلی ترین رسالت مرض انجام شده است.
«لَا یَنْبَغِی لِلْعَبْدِ أَنْ یَثِقَ بِخَصْلَتَیْنِ الْعَافِیَةِ وَ الْغِنَى بَیْنَا تَرَاهُ مُعَافًى إِذْ سَقِمَ وَ بَیْنَا تَرَاه غَنِیّاً إِذِ افْتَقَرَ»
سزاوار نیست که بنده خدا به دو خصلت اعتماد کند: تندرستی و توانگری؛ زیرا در تندرستی ناگاه او را بیمار بینی و در توانگری ناگاه او را تهیدست.
پ.ن1: خواستم حکمت 42 نهج البلاغه رو بنویسم که روم نشد! نشد؟!
پ.ن2: مرض، حتی می تواند نعمت باشد! مثل همه چیزهای دیگر که نعمت است.
وَ اللّهِ ما فَجَاَنى مِنَ الْمَوْتِ وَارِدٌ کَرِهْتُهُ،
وَ لا طالِعٌ اَنْکَرْتُهُ. وَ ما کُنْتُ اِلاّ کَقارِب وَرَدَ، وَ طالِب وَجَدَ
اَیُّهَا النّاسُ، شُقُّوا اَمْواجَ الْفِتَنِ بِسُفُنِ النَّجاةِ، وَ عَرِّجُوا عَنْ طَریقِ الْمُنافَرَةِ، وَ ضَعُوا تیجانَ الْمُفاخَرَةِ. اَفْلَحَ مَنْ نَهَضَ بِجَناح ، اَوِ اسْتَسْلَمَ فَاَراحَ. هذا ماءٌ آجِنٌ، وَلُقْمَةٌ یَغَصُّ بِها آکِلُها. وَ مُجْتَنِى الثَّمَرَةِ لِغَیْرِ وَقْتِ ایناعِها کَالزّارِعِ بِغَیْرِ اَرْضِهِ. فَاِنْ اَقُلْ یَقُولُوا: حَرَصَ عَلَى الْمُلْکِ، وَ اِنْ اَسْکُتْ یَقُولُوا: جَزَعَ مِنَ الْمَوْتِ. هَیْهاتَ، بَعْدَ اللَّتَیّا وَالَّتى! وَاللّهِ لاَبْنُ اَبى طالِب آنَسُ بِالْمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بِثَدْىِ اُمِّهِ. بَلِ انْدَمَجْتُ عَلى مَکْنُونِ عِلْم لَوْ بُحْتُ بِهِ لاَضْطَرَبْتُمُ اضْطِرابَ الاَْرْشِیَةِ فِى الطَّوِىِّ الْبَعیدَةِ.
چه جرم رفت که با ما سخن نمی گویی جنایت از طرف ماست یا تو بدخویی؟
پ.ن: زُهْدُکَ فِی رَاغِبٍ فِیکَ نُقْصَانُ حَظٍّ- وَ رَغْبَتُکَ فِی زَاهِدٍ فِیکَ ذُلُّ نَفْسٍ!
شما را سفارش می کنم به تقوای الهی؛ و اینکه به دنیا روی نیاورید، گرچه به سراغ شما آید؛ و بر آنچه از دنیا از دست میدهید اندوهناک مباشید؛ و حق را بگویید؛ و برای پاداش الهی عمل کنید. دشمن ستمگر و یاور ستمدیده باشید.
شما را، و تمام فرزندان و خاندانم را، و کسانی را که این وصیت به آنها میرسد، به تقوای الهی، و نظم در امور زندگی، و ایجاد صلح و آشتی در میانتان سفارش میکنم، زیرا من از جد شما پیامبر (ص) شنیدم که میگفت: «اصلاح بین مردم از نماز و روزه یک سال برتر است.»
خدا را! خدا را! درباره یتیمان؛ نکند آنان گاهی سیر و گاه گرسنه بمانند، و حقوقشان ضایع گردد.
خدا را! خدا را! درباره همسایگان؛ حقوقشان را رعایت کنید که وصیت پیامبر (ص) شماست، همیشه به خوش رفتاری با همسایگان چنان سفارش میکرد که گمان بردیم برای آنان ارثی معین خواهد کرد.
خدا را! خدا را! درباره قرآن، مبادا دیگران در عمل کردن به دستوراتش از شما پیشی گیرند.
خدا را! خدا را! درباره نماز همانا که ستون دین شماست.
خدا را! خدا را! درباره خانه خدا، تا هستید آن را خالی مگذارید، زیرا اگر کعبه خالی شود مهلت داده نمیشوید.
خدا را! خدا را! درباره جهاد با اموال و جانها و زبانهای خویش در راه خدا. بر شما باد به پیوستن با یکدیگر، و بخشش یکدیگر؛مبادا از هم روی گردانید و پیوند دوستی را از بین ببرید. امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید که بدان شما بر شما مسلط میگرداند، آنگاه هر چه خدا را بخوانید جواب ندهد.
